Tedarikte aksama yaşayan bazı küresel fabrikalar, bu hafta üretime ara veriyor. Çip ve elektrikli araç üretiminde kritik parçaların büyük tedarikçilerinden olan Rusya’nın, Batı yaptırımlarına misilleme yapması en büyük endişelerden biri.
Rusya-Ukrayna savaşı, otomotiv sektörüne darbe vurdu. Tedarikte sıkıntı yaşayan bazı fabrikalar üretimi geçici olarak durduruyor. Rus lider Vladimir Putin’in Batı’nın yaptırımlarına misilleme yapmasının krizi büyüteceğinden endişe ediliyor. Küresel otomotiv sektörünün yanı sıra Türk otomotiv sektöründe de dolaylı kayıplar bekleniyor.
Ukrayna’da yaşanan sıcak gelişme, otomotiv sektörünü birkaç farklı açıdan etkileyecek. Savaştan ilk etkilenen otomotiv firmaları ise Ukrayna’dan tedarik yapan bazı firmalar oldu. Alman otomotiv devi Volkswagen (VW), Ukrayna’daki savaş nedeniyle, Zwickau ve Dresden’deki fabrikalarındaki araç üretimini bu hafta birkaç gün süreyle durduracağını açıkladı. Volkswagen sözcüsü, Ukrayna’dan başta elektrik kablo takımı olmak üzere bazı ürünleri tedarik edemediklerini, bu nedenle üretime ara vereceklerini açıkladı. Fransız Renault da parça tedarikinde yaşanan sıkıntılardan dolayı bu hafta Rusya’daki üretimini geçici olarak durduruyor.
“Çip krizi yeniden alevlenebilir”
Diğer yandan, mevcut etkilerin yanı sıra otomotivcilerin en büyük endişelerinden biri de Rus lider Vladimir Putin’in, batının yaptırımlarına misilleme olarak bazı kritik hammaddelerin tedarikini kısıtlaması ya da fiyatlarını artırması. Rusya, otomotiv endüstrisi için kritik öneme sahip paladyum ve nikel gibi metallerin de dünyadaki en büyük tedarikçileri arasında bulunuyor.
Rusya, elektrikli otomobillerde kullanılan lityum-iyon pillerdeki nikelin dünyadaki üçüncü büyük tedarikçisi konumunda. Ayrıca, içten yanmalı motora sahip araçlarda yer alan katalitik konvertörlerdeki paladyumun yüzde 40’ını da tüm dünyaya Rusya sağlıyor. Çip üretiminde kullanılan neon gazının da önemli tedarikçisi. Paladyum ve neon gazının tedarikinde yaşanacak sıkıntının küresel otomotiv sektöründe pandemiyle birlikte başlayan çip krizini yeniden alevlendirebileceğinden korkuluyor.
AB’deki daralma Türk tedarikçiyi vuracak
Peki, yaşanan bu gelişmeler Türk otomotiv sektörünü nasıl etkileyecek? Sektör temsilcilerine göre, savaş ortamının, otomotiv sanayisine direkt etkisinden çok dolaylı yansıması olacak. Her iki ülke, Türkiye’nin doğrudan ihracatı açısından çok önemli bir pazar değil. Rusya, Türkiye’nin otomotiv ihracatında 9. sırada yer alıyor. Uludağ Otomotiv Endüstrisi İhracatçıları Birliğinden (OİB) verilerine göre; 2021 yılında Türkiye’nin toplam otomotiv ihracatı 29.3 milyar dolar olarak gerçekleşmişti. Geçen yıl Rusya’ya 705 milyon dolarlık otomotiv ihracatı yapıldı. Bunun 625 milyon dolarını tedarik sanayisi oluşturdu. Ukrayna’ya ise 2021 yılında Türkiye’den 220 milyon dolarlık otomotiv ihracatı gerçekleşti. DÜNYA’ya konuşan OİB Başkanı Baran Çelik, “Bölgedeki sıcak gelişmenin şu aşamada tedarikte sıkıntı yaratacağını öngörmüyoruz. Ancak süreç uzarsa sıkıntılar olacak. Gelişmeler kötüye giderse hammadde ve enerji fiyatlarına etkisi olabilir, bu da üretim ve tedarik zincirine olumsuz yansıyacaktır” diye konuştu.
TOBB Otomotiv Tedarik Sanayi Meclis Başkanı Alper Kanca da DÜNYA’ya yaptığı açıklamada Rusya’nın Ukrayna’yı saldırmasının Türk otomotiv sanayisine direkt etkisinden çok, dolaylı yoldan önemli yansımaları olacağını belirtti. Kanca, şu açıklamayı yaptı: “Bu gelişme, çevremizdeki pazarlar açısından dolaylı olarak hammadde tedariki üzerinden olacak. Sürecin hem siyasi hem ticari olarak AB pazarını olumsuz etkilemesi mümkün. AB bizim en büyük ihracat pazarımız. Avrupalı OEM’lerin Rusya’ya ihracatı ve bu ülke ile ilişkileri bu gelişmelerden olumsuz etkilenecek. Bu da Türk tedarikçilere olumsuz yansıyacak. Diğer taraftan, çelik, alüminyum hem diğer metallerin fiyatlarının artacak ve bazı ürünlerde tedarik sıkıntıları yaşanacak. Bunlar da özellikle bizim büyük pazarımız olan Avrupa’da sıkıntılara sebebiyet verecek. Zaten zorlukla kurulmaya çalışan tedarik zincirinde yeni sıkıntılar ortaya çıkacak ve üretim duruşlarına kapasite kullanma konusundaki boşluklar olacak. Yani bizi olumsuz etkilemesi daha çok AB üzerinden ya da dünya ekonomisi üzerinden olacak.”
Daralmayı şubatta BDDK önledi, mart ayı belirsiz
İç pazarda yıla yüzde 12’nin üzerinde daralmayla başlayan ve 38 bin adetlik satış yapan otomotivciler, şubat ayında ise 50 bin adetlik satış olacağını öngörüyor. Bu rakam 58 bin adetlik satış yapılan Şubat 2021 rakamlarının gerisinde olsa da, sektör temsilcileri BDDK’nın taşıt kredi limitleri ve taksit sayılarını artırmasının pazarda daha büyük bir daralmayı önlediği belirtiliyor. DÜNYA’ya konuşan Otomotiv Distribütörleri Derneği (ODD) Genel Koordinatörü Hayri Erce, “Taşıt kredi limitlerine ve taksit sayısına yönelik düzenleme, sınırlı da olsa satışlara hemen olumlu yansıdı. Ancak asıl etkiyi orta vadede yapacağını öngörüyoruz. Tabii ki, bu noktada faiz oranlarının seyri de etkili olacak” dedi. Gülan Otomotiv Yönetim Kurulu Başkanı Alp Gülan, “BDDK düzenlemesi satışlara olumlu yansıdı. Araç fiyatları artacak beklentisi ile showroom trafiği hafta sonu da hareketliydi” dedi. İkinci elde de satışların hareketlendiğini belirten sektör temsilcileri, mart ayı içinse Ukrayna’daki gelişmeler nedeniyle belirsizliğin hakim olduğunu söylüyor. Ukrayna’daki savaş, iç pazar satışlarında önemli kayıp yaratabilir.
Aysel YÜCEL – DÜNYA
